Blok zinciri teknolojisi, ilk olarak finans dünyasındaki potansiyeliyle tanınmış olsa da, sessiz sedasız kamu yönetiminde de kendine yer bulmaya başladı.
Blok zinciri teknolojisi, ilk olarak finans dünyasındaki potansiyeliyle tanınmış olsa da, sessiz sedasız kamu yönetiminde de kendine yer bulmaya başladı. Artık bu teknoloji sadece kripto paralarla anılmıyor; ABD hükümetinin de dikkatini çekmiş durumda. Washington, tek bir büyük vizyon yerine, farklı kurumların kendi operasyonel sorunlarına pratik çözümler bulduğu bir yaklaşımla, blok zincirini yavaş ama kararlı adımlarla entegre ediyor. Bu köşe yazısında, bu sürecin perde arkasını, karşılaşılan zorlukları ve ne anlama geldiğini masaya yatırıyoruz.
Washington'un Pragmatizmi: GSYİH'dan Pentagon'a
ABD’nin blok zinciri serüveni, bir "büyük plan"dan ziyade, "parçalı ve pragmatik" bir modelle ilerliyor. Ticaret Bakanı Howard Lutnick’in duyurduğu bir girişim, bu pragmatizmin en çarpıcı örneği. Artık Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) gibi kritik ekonomik veriler, blok zinciri üzerinden şeffaf ve değiştirilemez bir şekilde yayımlanacak. Bu hamle, verilerin güvenilirliğini ve halkın kamu istatistiklerine olan güvenini artırmayı hedefliyor. Ticaret Bakanlığı, bu projeyi hayata geçirmek için Chainlink ve Pyth gibi sektörün önde gelen oyuncularıyla iş birliği yapıyor. Ancak burada ilginç bir detay var: Hükümet, blok zincirinin "merkeziyetsizlik" felsefesini değil, verinin "değişmezliği" ve "şeffaflığı" gibi operasyonel faydalarını kullanmayı tercih ediyor. Bu, teknolojinin operasyonel bir araç olarak görüldüğünün en net kanıtı.
Blok zincirinin potansiyeli, ekonominin ötesine geçerek en kritik alanlardan biri olan savunma sanayine de uzanıyor. ABD Savunma Bakanlığı (DoD), dünyanın en büyük ve en karmaşık tedarik zincirlerinden birine sahip. Bu zincirdeki en büyük sorun, farklı paydaşlar arasında ortak bir "tek doğruluk kaynağının" olmaması ve veri parçalanması. Bu karmaşayı çözmek için, Savunma İleri Araştırma Projeleri Ajansı (DARPA), Simba Chain ile iş birliği yaparak, araştırma ve geliştirme belgelerinin güvenli bir şekilde yönetimi için "ALAMEDA" adlı blok zinciri tabanlı bir sistem geliştiriyor. Bu proje, verimliliği artırmanın yanı sıra, tedarik zincirindeki hataları ve kayıp riskini azaltmayı amaçlıyor.
Benzer bir verimlilik arayışı, Genel Hizmetler İdaresi’nde (GSA) de görülüyor. GSA, devlet satın alma süreçlerini hızlandırmak için blok zincirini test ediyor. Bu teknoloji sayesinde, teklif inceleme sürelerinin 34 günden tek haneli günlere indirilmesi hedefleniyor. Bu girişimler, blok zincirinin bir "veri entegrasyon" aracı olarak nasıl kullanılabileceğini gösteriyor; yeni bir para birimi yaratmak değil, mevcut dağınık sistemleri güvenilir bir şekilde birbirine bağlamak.
Yasal Belirsizlik ve Teknik Zorluklar
Her ne kadar blok zinciri teknolojisi ABD hükümetine şeffaflık, güvenlik ve verimlilik gibi önemli faydalar sunsa da , bu dönüşümün önünde aşılması gereken ciddi engeller bulunuyor. En büyük sorunlardan biri, hukuki ve düzenleyici belirsizlikler. ABD’de kripto varlıkların tanımı konusundaki belirsizlik (menkul kıymet mi, emtia mı?) ve düzenleyici kurumlar (SEC ve CFTC) arasındaki yetki çekişmeleri, teknolojik adaptasyonun hızını sınırlıyor. Her ne kadar "GENIUS" ve "CLARITY" gibi yasa tasarıları bu boşluğu doldurmaya çalışsa da , teknoloji finansal varlıklar üzerine odaklandığı için devlet verileri için bütüncül bir yasal çerçeve halen mevcut değil.
Teknik cephede ise ölçeklenebilirlik ve veri gizliliği en büyük iki sorun. Kamu verilerinin devasa boyutu, saniyede sadece birkaç işlemi işleyebilen eski nesil blok zincirleri için yetersiz kalıyor. Ayrıca, blok zincirinin şeffaflığı, hassas ve gizli kamu verileri için bir risk oluşturabilir. Bu nedenle, kamuya açık olmayan, sadece yetkili kullanıcıların erişimine açık olan "izinli" (permissioned) blok zincirleri ve çeşitli kriptografik teknikler önem kazanıyor.
Küresel Bağlam: Estonya ve BAE'den Öğrenilecekler
ABD'nin parçalı yaklaşımını daha iyi anlamak için Estonya ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi öncü ülkelerin deneyimlerine bakmak faydalı. Estonya, 2007'deki siber saldırılardan sonra ulusal veri bütünlüğünü sağlamak için blok zincirini "dijital omurga" olarak benimsemiş ilk ülke oldu. Bu ülke, teknolojiyi tek bir pilot proje için değil, tüm devlet hizmetlerinin altyapısını güvenli hale getirecek bütüncül bir vizyonla kullandı. BAE ise üstten aşağı (top-down) ve vizyoner bir yaklaşımla, tüm hükümet operasyonlarını dönüştürmeyi hedefledi. Dubai, bu sayede yılda 11 milyar AED tasarruf sağlamayı ve 77 milyon çalışma saatini kurtarmayı hedeflemiştir.
Bu ülkelerin bütüncül yaklaşımları, ABD'nin dağınık modeline bir ayna tutuyor. ABD, şu an için blok zincirini bir felsefe ya da ideolojik bir araç olarak değil, verimlilik artırma ve maliyet düşürme gibi somut hedeflere ulaşmak için bir "eklenti" olarak kullanıyor.
Gelecek Perspektifi: ABD Bir Yol Ayrımında
ABD, blok zinciri teknolojisini kamu yönetimine entegre etme yolunda önemli adımlar atıyor. Ticaret ve Savunma Bakanlıklarının öncülük ettiği bu pilot projeler, teknolojinin potansiyelini gözler önüne seriyor. Ancak, bu çabaların tam olarak ne zaman ve nasıl somut bir ulusal stratejiye dönüşeceği, yasal ve kurumsal engellerin aşılmasına bağlı.
Blok zinciri, Washington için bir teknolojik merak olmaktan çıkıp, rekabet avantajı sağlamak için kullanılan stratejik bir araç haline geldi. Gelecekte, bu projelerdeki başarılar, ABD’nin kamu yönetimini modernleştirmek ve daha şeffaf bir devlet yapısı kurmak için bütüncül bir dijital dönüşüm vizyonu benimseyip benimsemeyeceği konusunda belirleyici olacak.